طرح درس علوم چهارم

مهارتها(حيطه رواني حركتي)

•    به طرز ساخت مدارالکتریکی  پي مي برد.(اجراي مستقل)

•    به تنهايي قادر است نحوه ی جریان الکتریسیته در یک مدار ساده را رسم كند.(اجراي مستقل)

•    به تنهايي مي تواند به سئوالات مربوط به درس پاسخ دهد(اجراي مستقل)

•    در انجام كليه فعاليتها دقت مي كند.(دقت)

•    به عكسها و آزمایش ها دقت مي كند تا مطالب خواسته شده را پيدا كند.(دقت)

•    در امتياز دادن به هم گروهي خود دقت مي كند.(دقت)

•    ساخت یک مدار را ماهرانه انجام مي دهد.(هماهنگي حركات)

•    ساخت یک مدار و رسم شکل آن را از راههاي گوناگون با مهارت انجام مي دهد.(هماهنگي حركات)

•    نقش علوم را در پرورش فكر ودر زندگي مي داندوپي مي برد.(عادي شدن)

·         به اهمیت صرفه جویی پی می برد.(دقت و عادی شدن )

وسايل مورد نياز :

عكسهايي از وسایل برقی،باتری وسیم نازک ،لامپ کوچک ، مقوا ، 5 تخته هم اندازه به تعداد گروه ها ،کتاب علوم چهارم ، ماژیک ، کاغذ ، خودکار، عروسک ، جعبه موزیکال و کارت تبریک موزیکال و کتاب یار دبستانی علوم و مدادرنگی و شکلات وکارت امتیاز ...

مفاهيم وواژه ها:

مدار الکتریکی ، باتری و سیم های رابط ، چسب و لامپ ،جریان الکتریسیته ،انرژی شیمیایی باتری،تبدیل انرژی

الگوها وروش هاي تدريس:

الگوی پردازش اطلاعات با نگرش فراشناختی

روش ها : روش حل مسئله،کاوشگری ،بارش مغزي،پيش سازمان دهنده،پرسش وپاسخ،استفاده از منابع ديداري وشنيداري و بحث گروهی و توضیحی

دلائل انتخاب روش هاا،همراه بامراحل:

•    استفاده از منابع ديداري و شنيداري :

استفاده از منابع ديداري و شنيداري در تدريس رادر حقيقت نمي توان شيوه اي مستقل و مجزا دانست.معلم در هر گونه تدريسي مي تواند از وسايل ديداري وشنيداري كمك بگيرد.مثلاًدر هنگام سخنراني يا توضيح مطلبي ممكن است از عكس وتصاويري استفاده كند.به طور كلي كاربرد منابع ديداري وشنيداري براي انگيختن كنجكاوي دانش آموزان وتشويق آنان به فراگيري بسيار مؤثر است كه در اين طرح درس براي قسمت ايجاد انگيزه وشروع درس از آن استفاده شده است.

•    الگوي پيش سازمان دهنده:

اين الگو آموخته هاودانسته هاي پيشين را به درس جديد مرتبط و پيوند مي دهدكه باعث يادگيري با معنا مي شود. در اين روش ،معلم ساخت ذهني را در دست داردتا مطالب جديد را از مطالب قبلي تميز دهند.اين الگو منجر به تقويت مفاهيم،درون سازي معني دار اطلاعات وافكار،عادت به تفكر منظم ومنطقي مي شود.در اين طرح درس از اين الگو در قسمت رفتار ورودي وارزشيابي تشخيصي استفاده نموده ايم.(ارائه پيش سازمان دهنده ،ارائه مطالب يا وظيفه مورد نظر يادگيري،تحكيم سازمان شناخت)

•    شيوه پرسش وپاسخ:

شيوه اي است كه معلم به وسيله ي آن فرا گير را به تفكر درباره مفهومي جديد با بيان مطلبي فرا گرفته شده تشويق مي كند . از اين شيوه در انواع ارزشيابي اين طرح درس استفاده شده است .

•    الگوي روش حل مسأله :

اين روش يكي از روشهاي فعال ونوین تدريس است در اين روش آموزش در بستر پژوهش انجام مي شود  كه منجر به يادگيري اصيل و عميق و پايدار در دانش آموزان مي شود . در اين روش ابتدا معّلم مسأله را مشخص ، سپس به جمع آوري اطلاعات توسط دانش آموزان می پردازد بر اساس اطلاعات جمع آوري شده  دانش آموزان فرضيه سازي و درنهايت فرضيه ها را آزمون و نتيجه گيري انجام شود .

در اين طرح درس مسأله : الکتریسیته چگونه جریان پیدا می کند ؟ مطرح و دانش آموزان راه هايي را بيان مي كنند و اجرا مي كنند و راه حل هاي مطرح شده مورد آزمايش قرار داده مي شود و نتيجه گيري مي شود كه بايد يك راه حل مناسب ترو مفيد تري ارائه كرد و معّلم به عنوان راهنما عمل می کند و مواردی را توضيح مي دهد و اجرا مي كند و دانش آموزان با دقّت گوش مي دهند و در اين مرحله به بارش مغزي منجر مي شود و راه هاي ديگري به ذهن آنان مي رسد .

·         روش توضیحی: در مواقعی از تدریس که فراگیران نیاز به راهنمایی بیشتر دارند ، می توان از این روش بهره برد.

فعاليتهاي قبل ازتدريس :

سلام و احوال پرسي  ، حضور و غياب ، خواندن يكي از پيام هاي قرآني كتاب قرآن همراه با معني به طور هماهنگ و حفظ توسط دانش آموزان ، دقت در وضع روحي و جسمي فراگيران ،بررسي تكاليف گذشته ( ارائه گزارش مصرف برق وسایل برقی و چگونگی صرفه جویی وبحث گروهی کوتاه در مورد تکلیف گذشته) ،تعيين گروهها

نحوه گروه بندي :

با استفاده از پذیرایی باشکلات که كاغذهایي درون آن ها جاسازی شده و درون آن ها کلماتی نظیر (   توانا ، بینا، دانا ، کوشا، شنوا   ) به تعدادی نوشته شده که در نهایت دو گروه 5نفره و سه گروه 4 نفره تشکيل مي شود.از دانش آموزان خواسته مي شود كه هر كس در گروه جديد خود قرار بگيرد.و شخصی که کنار نوشته اش علامت قرمز وجود دارد ،او به عنوان سرگروه انتخاب می شود.به این ترتیب یک گروه بندی تصادفی صورت می پذیرد.

نام هاي گروهها : گروه توانا گروه بینا ، گروه کوشا ، گروه دانا ،  گروه شنوا

نحوه تشويق: با اعلام معلم سر گروهها در برگه یادداشت مربوط به گروه ، به ازای هر فعالیت مثبت و درست وهمکاری و همیاری با یکدیگر و موفقیت در انجام فعالیت ها ، ستاره ای می کشد و در پايان تدريس بر اساس ستاره ها ،كارت امتياز داده می شود تا از كمد جوايز ،هديه دريافت مي كنند.

 چينش كلاس : به شكل u   . جهت در تعامل قرار گرفتن دانش آموزان با هم

فعالیت های ضمن تدریس :

رفتار ورودی:

از دانش آموزان انتظار مي رود:

•    مفهوم انرژی را بدانند..

•    انواع انرژی  را بشناسند.

•    بتوانند تبدیل انرژی ها به یکدیگر را بیان کنند..

•     بدانند که یک لامپ روشن دارای نور و گرما است.( در کلاس اول خوانده اند.)

•    بتوانند بگویند که انرژی الکتریکی در وسایل مختلف تولید نور و گرما و حرکت می کند.

سنجش آغازین:

1-      الکتریسیته در اتو تولید ................. می کند.

2-      الکتریسیته در تلویزیون تولید..................می کند.

3-      در کدام یک از وسایل زیر الکتریسیته تولید حرکت می کند؟سماوربرقی ، لامپ، کولر

4-      الکتریسیته در سشوار تولید .................. می کند.

ايجاد انگيزه وآمادگي :

سنجش آغازين همراه با ايجاد انگيزه با هم انجام مي گيرد. به اين ترتيب كه : تعداد ی عروسک و اسباب بازی موزیکال با هماهنگی قبلی  در نقاط مختلف کلاس و عکس باتری و لامپ و  وسایل برقی، قبل از ورود دانش آموزان نصب مي شود كه سؤلاتي در کنارعکس ها نوشته شده است  . (سؤالات  در قسمت ارزشيابي آغازين ذكر شده است.)(با استفاده از الگوي پيش سازمان دهنده):

گام اول:ارائه پيش سازمان دهنده:

با استفاده از تصاويري و  وسایل بازی كه داراي انواع مدار الکتریکی هستند  ودر تابلو نصب شده وکارت موزیکالی که به در کلاس نصب شده و هنگام ورود نظر دانش آموزان به آن ها جلب مي شود.(ايجاد انگيزه) وپس از گروه بندي نماينده هر گروه يكي از آن هارا بر مي دارد وبا هم گفتگو مي كنند .(تقویت هوش موسیقایی)

گام دوم: ارائه مطلب يا وظيفه مورد نظر يادگيري:

همزمان با اين گام رفتار ورودي سنجيده مي شود.

معلم:بچه هاي گلم!با ديدن اين تصاوير به ياد كدام مطالب آموخته شده در علوم  مي افتيد؟آن را در کاغذ بنويسيد.

گام سوم: تحكيم سازمان شناخت:

معلم:بچه ها امروز مي خواهيم درباره الکتریسیته  بيشتر بدانيم.به سؤالات زير عكس پاسخ بدهيد(.همزمان با اين گام ارزشيابي تشخيصي صورت مي گيرد.)

فراگيران در هر سه گام تمام فعاليتهاي خواسته شده را بااشتياق انجام مي دهندوسرگروهها برگه را به معلم برمي گردانند .معلم پس از بررسي به هر گروه كه پاسخ درست داده باشند وهمكاري داشته باشند امتياز مي دهد.از بعضی از گروهها می خداهد که سؤال را به همراه پاسخی که داده اند برای سایرین بخوانند و دیگر گروه ها به پاس خها توجه کنند و اگر پاسخ کامل تری داشتند ارائه نمایند.

ارائه مطلب(فعاليتهاي هنگام تدريس):

پس از ارزشیابی آغازین و آماده سازی کلاس  وگروه بندي ،زماني كه  بستر لازم براي تدريس درس جديد فراهم بود،معلم فعاليت جديد را اين گونه براساس الگوهاي تدريس زير انجام مي دهد:

الگوي حل مسأله:

بيان مسأله:

معلم با اشاره به تصاویر و وسایلی که بچه ها آورده اند و طرح سؤالاتی نظیر : کدام یک از این وسایل با دیگران فرق دارد. ( اشاره به لامپ کلاس و دوربین فیلم برداری و سشوار و چراغ قوه ) بچه ها پس از کمی فکر بیان می کنند که بعضی از آنان از باتری و بعضی از برق انرژی می گیرند. سپس معلم:«چگونه الکتریسیته جریان پیدا می کند؟»را روی تابلو می نویسد.

دانش آموزان فكر مي كنند وبا هم مشورت مي نمايندو با استفاده از وسایلی که در اختیار دارندسعی می کنند پاسخ دهند.معلم با اشاره به یک چراغ قوه و تفاوت آن با سایر وسایل برقی، بیان می کند که برای پاسخ دادن به این سؤال باید طبق روش علمی جمع آوری اطلاعات کنیم و بفهمیم که چگونه می توانیم لامپ را به کمک سیم و باتری، روشن کنیم؟

سپس فرضیه بسازیم و آزمایش کنیم وبه نتیجه نهایی برسیم.

هريك از دانش آموزان  در گروه با همکاری هم عمل مي كنند.معلم به گروه ها سر می زندو با آنها همکاری می کند وبا راهنمایی های معلم آنها یک مدار می سازندوهر گروه که توانست لامپ را روشن کند امتیاز می گیرد و فرصتی به گروه های دیگر می دهیم تا به دنبال رفع مشکل بروندو راههای دیگری را امتحان کنند. ( بارش مغزی ) خود گروهها پی به کاربرد انواع باتری و انواع لامپ و حتی تعداد سیم برندو بتوانند انواع مدار ساده راتشکیل بدهند.

در هنگام فعالیت نکات ایمنی مربوط به برق را نیز به آنان گوشزد می کنیم و حس کنجکاوی آنان را نسبت به ارزش و اهمیت برق در زندگی فعال می کنیم و گروههایی که با هم همکاری دارند مورد تشویق قرار می گیرند.( از انواع تشویق کلامی نظیر : تشویق فشفشه ای ،نوجوان کوش ، صلوات وتشویق با کارت امتیاز )

پس از دادن فرصت لازم برای آزمایش وکار گروهی ، توجه دانش آموزان را به ارائه گزارش توسط تک تک سر گروهها جلب می کند.

از سرگروهها می خواهد که همراه با مدارساخته شده در گروه ، به جلوی کلاس بیایند و مدار ساخته شده آزمایش می گردد . هر گروهی که مدارش درست وصل شده بود ولامپ روشن شده باشد امتیاز می گیرد.

سپس از گروهها خواسته می شود که نقاشی طرح مدار خود را بکشند.بعد یکی از اعضای گروه نقاشی مربوطه را در تابلو نصب می کند و بقیه به آنها امتیاز می دهند.

هر گروهی که بتواند نقاشی مربوطه را درست بکشد ، مسلماً به مفهوم درس پی برده است.

ارزشيابي تكويني:درحين تدريس همراه با پرسشهايي كه انجام مي شد انجام مي گردد.پر کردن نامحسوس چک لیست توسط معلم برای هر گروه یا دانش آموز

جمع بندي

با مراجعه به كتاب دانش آموز صفحه ی   60   و خواندن آن و نوشتن در روی تابلو جمع بندی صورت می پذیرد.هم چنین با قرار دادن مدارهای ساخته شده توسط خود دانش آموزان در جلوی کلاس و تشکیل یک نمایشگاه موقت و با اشاره به چگونگی برقراری جریان الکتریسیته در قالب یک شعر ( شاعر : آموزگار کلاس ، آقابگلو )

ما بچه های دانا                          کوشاییم و توانا

باسعی و کوشش خود                  ساختیم مداری زیبا

برق از طریق سیمی                     ازیک باتری گذرکرد

رسید به لامپی زیبا                       فوری روشن کرد آن را

سپس با سیمی دیگر                       برگشت به باتری ما

ما خدا را شاکریم                      داریم چشمی بینا   وهم گوش شنوا                

  و با سؤال از گروه ها نسبت به این که از این آزمایش چه فهمیدید ؟ جمع بندی صورت می پذیرد.قسمتی از ارزشیابی پایانی نیز در این قسمت انجام می شود.

ارزشيابي پاياني:

•    مدار الکتریکی را تعریف کنید.

•    چگونه توانستید به کمک یک سیم و باتری ، لامپ را روشن کنید؟

·         آیا می توان به کمک  چند سیم و باتری لامپ را روشن کرد؟

·         مداری را که ساخته اید روی کاغذ نقاشی کنید.این مورد ارزیابی با انجام تکلیف بی فاصله صورت می پذیرد.

·         راه هایی برای قطع و وصل جریان الکتریسیته در مدار ساخته شده  جهت صرفه جویی پیداکنید.( این سؤال جهت ارتباط درس با جلسه ی آینده طرح می گردد و پاسخ را در این جلسه نمی گیریم.)

تعيين تكليف:

• تکلیف بی فاصله : ( فردی و گرو هی )

با استفاده از تصاویری که در اختیار دارید و نام گروهی که در آن قرار گرفته اید ، یک جمله ی زیبا و خلاق بنویسیدکه ارتباط با موضوع درس باشد.( تلفیق با زبان آموزی )( به عنوان ارزشیابی پایانی نیز می توان در نظر گرفت.)

• تکلیف با فاصله : (فردی)

تکمیل گزارش صرفه جویی برق و مراجعه به کنتور برق و ثبت عدد کنتور و محاسبه ی میزان صرفه جویی و تعمیم آن به یک محله ( تلفیق با ریاضی و مهارت زندگی )( تقویت هوش منطقی و ریاضی )

• تکلیف خلاقانه : ساخت مداری که بتوان آن را قطع یا وصل کرد با کمک ابزار ساده
• کشیدن شکل مداری که ساخته شده روی برگه ی کاغذ جهت ثبت در پوشه ی کار
• خواندن داستان شینگا و شونگا برگرفته از کتاب یاردبستانی من علوم چهارم و رنگ آمیزی نقاشی آن و پاسخ به سؤالات آن ( تکلیف فردی و تلفیق با هنر و زبان آموزی)
• تحقیق در باره ی الکتریسیته و انواع آن با استفاده از مطالعه ی کتاب و نوشتن خلاصه درنصف برگه A4

 اختتام جلسه با ذكر صلوات بر حضرت محمد(ص)وآل محمد(ص) و آرزوی موفقیت در تمامی مراحل زندگی

ابداع و نو آوری در تدریس:

ایجاد انگیزه با کارت موزیکال و نحوه ی گروه بندی و تعیین سرگروه

ساخت مدار با وسایل ساده توسط خود دانش آموزان و نصب روی تخته

سرودن شعر توسط معلم با استفاده از کلمات نام گروه ها و محتوای اصلی درس برای جمع بندی و نتیجه گیری

تلفیق علوم بادروس دیگردراین طرح درس :

 قرآن: با خواندن پیام قرآنی در ابتدای درس

زبان آموزی:انتخاب نام  گروه از صفت های خوب مانند : توانا ، بینا ، کوشا ، شنوا و دانا . خواندن متن درس

جمله سازی و بیان گزارش و....

هنر:رسم مدار ساخته شده در کاغذ و رنگ امیزی تکلیف خواسته شده

ریاضی و اجتماعی :تعمیم گزارش میزان صرفه جویی به دیگر افراد جامعه ( محله و شهر و ...)از طریق خواندن عد د کنتور و ضرب در تعداد افراد صرفه جو کننده

مهارت زندگی :توانایی حل مسئله و روبرو شدن با مشکل و انجام عملی صرفه جویی در زندگی

هدیه های آسمان (دینی ):یاد خدا وتشکر از او به خاطر نعمات فراوانش

فعالیت های پس از تدریس:

فعالیت های یادگیرندگان : دقت و توجه به موضوع درس ،انجام تکالیف برای بالابردن میزان مهارت ، خودارزیابی ودیگر ارزیابی ،همکاری

فعالیت معلم : درنقش راهنما برای دانش آموزان عمل می کند

بررسی میزان پیشرفت دانش آموزان

با استفاده از چک لیست

ارزیابی گروه ها و تشویق آنان از طریق خود ارزیابی دانش آموزان

بررسی میزان دستیابی به هدف های آموزشی

به کلیه ی اهداف درس رسیدیم.لازم به ذکر است که در این طرح درس ، فقط صفحه ی سوم یعنی صفحه ی 60درس تدریس گردیده و مسلم است که مفاهیم آن وابسته به صفحات قبل و بعد این بخش نیز می باشد.با توجه به فعال بودن دانش آموزان و استفاده از بارش مغزی ، به مفاهیم صفحه ی 64 نیز دست یافتند.( به هم بستن باتری ها)

پیدا کردن مشکلات در زمینه های آموزش محتوا ،انتخاب و کاربرد روش و رسانه و تنظیم وقت

کمبود وقت به دلیل طرح درس جشنواره که 25 دقیقه می باشد در حالی که یک جلسه تدریس در ابتدایی 45 دقیقه می باشد .بنابراین در اجرای این طرح بعضی قسمت ها خلاصه شده ویا باسرعت بیشتری انجام گردیده است.به علت کمبود وقت ممکن است بعضی از قسمتها نظیر ارزشیابی پایانی و جمع بندی درهم ادغام گردیده باشد.

كاربرد انواع هوشها (نظريه گاردنر) در اين طرح درس:

هوش دیداری / فضایی

این نوع هوش توانایی درک پدیده های بصری است. مشاهده تصاوير نصب شده،تجسم انواع وسایلی که  داراي مدار الکتریکی هستند،پيدا كردن انواع مدار و وسایل برقی در کلاس و محیط اطراف

هوش کلامی/ زبانی

این نوع هوش یعنی توانایی استفاده از کلمات و زبان. بيان،پاسخ به سؤالات معلم،صحبت در گروه،خواندن مطالب كتاب ،گوش دادن، حرف زدن، ، توضیح دادن ، یادآوری اطلاعات، قانع کردن دیگران به پذیرفتن نقطه نظر آنها،

هوش منطقی / ریاضی

هوش منطقی / ریاضی یعنی توانایی استفاده از استدلال، منطق و اعداد.

مسئله حل کردن، تقسیم بندی و طبقه بندی اطلاعات، ، سوال وکنجکاوی در پدیده های طبیعی، ، کار کردن با ابزار و کشیدن شکل مدار های گوناگون

هوش بدنی/جنبشی

 این هوش یعنی توانایی کنترل ماهرانه حرکات بدن و استفاده از اشیا. نوشتن مطالب گروها در تابلو،درست وصل کردن سیم به باتری و نصب آن روی تخته با کمک چسب ،شركت فعال در گروهها

هوش موسیقی / ریتمیک

این نوع هوش یعنی توانایی تولید و درک موسیقی. تشويق فراگيران با جملات موزون،كم وزياد شدن صداي معلم در هنگام تدريس ،توجه به صداي هم كلاسي وهم گروهي و صدای تولید شده از اسباب بازی ها و جعبه ی موزیکال و کارت ورود موزیکال و خواندن شعر

هوش برون فردی (فرا فردی)

یعنی توانایی ارتباط برقرار کردن و فهم دیگران. همكاري در گروه ،انجام دادن كارها به صورت گروهي ، مشورت وتبادل نظر

 هوش درون فردی این هوش یعنی توانایی درک خود و آگاه بودن از حالت درونی خود،تشخیص نقاط ضعف و قوت خود، درک و بررسی خود، آگاهی از احساسات درونی، ارزیابی الگوهای فکری خود، ، درک نقش خود در روابط با دیگران

هوش طبيعت گرا:توجه به محيط اطراف و پيدا كردن مفاهيم خواسته شده

مباني علمي:

•    نگرش فرا شناختي

   فرا شناخت به معنای « شناسایی و دانش انسان نسبت به فرایند ها و تولیدات شناختی خود به كار رفته است .به عبارت ساده تر ، نگرش فرا شناختی به شناخت و آگاهی انسان از شناسایی ها و آگاهی های وی اطلاق می شودو سه مولفه دانش بیانی ( دانشی كه با حقايق و اطلاعات سر و كار دارد ) ، دانش رویه ای ( دانش مشتمل بر عملیات و فعالیتهایی كه برای انجام كار یا وظیفه انجام می گیرد و آن چگونه دانستن است ) و دانش بافتی و زمینه ای ( دانش كه مربوط به دانستن چرایی ها در یك بافت و زمینه است ) جزء ابعاد اساسی فرا شناخت تلقی می گردند .

مؤلفه هاي كاربردي يادگيري و ياددهي با عنايت به نگرش فرا شناختي

•    چگونگي آغاز فرايند آموزش

•     چگونگي ايجاد انگيزش در دانش آموزان

•    چگونگي سازمان دادن به فعاليتهاي كلاسي

•    چگونگي بررسي تكليف

•    چگونگي اجراي آزمون ها

•    چگونگي ايجاد يادگيري بامعنا

براساس مطالعات انجام شده در دهه ي 90 واوايل قرن بيست ويكم آخرين طبقه بندي الگوهاي تدريس در چهارخانواده اصلي(پردازش اطلاعات،الگوي فردي،الگوي اجتماعي،سيستم رفتاري) تقسيم بندي شده اند.

الگوهايي كه در اين طرح درس استفاده گرديده است،ازگروه الگوهاي خانواده پردازش اطلاعات مي باشند. اين خانواده بر پردازش اطلاعات به دانش آموزان كمك مي كند.اين الگوها باعث افزايش توان كلي عقل دانش آموزان ونحوه ي تفكر بهتر در آنها،جذب اطلاعات بيشتر ودرك بهتر مفاهيم در آنها مي شود.اين خانواده بر روش هايي تأكيد مي كند كه از طريق گردآوري اطلاعات و سازمان دهي آنها،درك مشكلات و ارائه راه حل هايي براي آنها وتوسعه ي مفاهيم وزبان براي انتقال راه حل ها،شور و شوق انسان را براي درك جهان افزايش مي دهد.

•   مبانی نظری علوم

انتقال انرژی یکی از مسائل اصلی جامعه ی صنعتی امروز است.انرژی الکتریکی حاصل از سدها و نیروگاه ها را می توان با سرعت به نقاط دوردست منتقل کرد.پاکیزه ترین و کارآمدترین صورت انرژی ، انرژی الکتریکی است؛به ویژه که می توان به سهولت به انرژی های دیگر مانند نور ، گرما و حرکت و صوت تبدیل نمود.

« الکتریسیته » توصیف جریان یافتن الکترون ها یا جابه جایی آن ها از جسمی به جسم دیگر است.

باتری ها  انرژی الکتریکی خود را از انرژی شیمیایی که در خود ذخیره دارند تأمین می کنند.

منابع :

•    ره آورد چهاردهمين جشنواره ي طراحي آموزشي_معاونت آموزش ونو آوري – سال 86-87

•    روشها وفنون تدريس _عباس خورشيدي_1381

•    كتاب معلم (راهنماي تدريس) علوم چهارم دبستان_وزارت آ.پ سازمان پژوهش و برنامه ريزي آموزشي

•        جدول تنظیم وقت اجرای طرح درس علوم برای یک جلسه ی آموزش